آینده پژوهی نتایج انتخابات ریاست جمهوری 96ایران – به روش سناریونویسی
دکتر بهرام رضازاده عضو هیت علمی دانشگاه ارومیه
تابناک آذربایجان غربی:
چگونه میتوان احتمال برد ریاست جمهوری را برای کاندیداها تصورکرد؟
حداقل نه سناریو مختلف میتوان ترسیم کرد که به شرح جداول زیر تقدیم میگردد. ولی آنچه به نظر محتمل تر میرسد بدون اینکه اتفاق خاصی که بر هم زننده معادلات جریان امورباشد، میتوان از هم اینک جناب آقای حسن روحانی را بعنوان ریس جمهور منتخب برای دوره بعد تصورکرد.
متدولوژِی تنظیم سناریو براساس فرضهای زیر
الف - بازار رای در بخشهای زیر نهفته است:
جدول 1 - جوامع رای –عدم رای در انتخابات وسهم سنتی هریک از رقبا
|
| سهم هریک از رقبای اصلی از جامعه رای | |||
| درصد | روحانی | ریسی | قالیباف | جهانگیری |
ثابت قدمان | 20 | 0 | 15 | 5 | 0 |
سیاسیون | 20 | 5 | 5 | 5 | 5 |
تکنوکراتها | 10 | 5 | 0 | 0 | 5 |
آرامش طلبها | 25 | 20 | 0 | 0 | 5 |
عدم مشارکت کنندگان | 25 | 5 | 0 | 0 | 0 |
جمع | 100 | 35 | 20 | 10 | 15 |
1- ثابت قدمان، افرادی که همیشه رای میدهند و ثابت قدم براساس منابع تشخیصی و رجوعی خود فردی را اصلح میدانند. بیست درصد
2- سیاسیون ، افراد با درک سیاسی ،مقاصد وباورهای خاص که بازیگر عرصه ها هستند. بیست درصد
3- تکنوکراتها ، افراد با تحصیلات موفق و مشاغل تخصصی
4- آرامش طلبها ، افرادی هستند که دارای توان مالی معیشتی مناسب که خواستار حفظ آرامشند.
جدول 2- عوامل اثر گذار وتعیین کننده
| سهم از جامعه رای | عوامل اثر گذار وتعیین کننده
| |||
| درصد | شبکه های اجتماعی | صدا وسیما | محافل محلی وهیتی | مناظره ها |
ثابت قدمان | 20 | 0 | 10 | 10 | 0 |
سیاسیون | 20 | 0 | 0 | 0 | 0 |
تکنوکراتها | 10 | 10 | 0 | 0 | 0 |
آرامش طلبها | 25 | 15 | 5 | 0 | 5 |
عدم مشارکت کنندگان | 25 | 5 | 0 | 0 | 0 |
جمع | 100 | 30 | 15 | 10 | 5 |
(تفاوت حداقل بیست درصد عدم مشارکت میباشد)
3 | 2 | 1 | 0 | 1 | 2 | 3 |
|
|
| ||
10 | 10 | 10 | 20 | 15 | 10 | 5 | 25 |
|
| ||
اصول گرا | تصمیم نگرفته | اصلاح طلب | عدم شرکت |
|
| ||||||
| رییسی | قالیباف |
| روحانی | جهانگیری |
|
|
|
| ||
| 5 | 5 |
| 7 | 3 |
|
|
| سیاسیون | ||
|
|
|
| 5 | 5 |
|
| تکنوکرات | شبکه های اجتماعی | ||
|
|
| 10 | 15 | 0 |
|
| آرامش طلب | |||
|
|
|
| 5 | 0 |
|
| عدم شرکت | |||
| 10 | 0 |
| 0 |
|
| 0 | ثابت قدم | صدا وسیما | ||
| 5 | 0 | 5 |
|
|
|
| آرامش طلب | |||
| 10 |
|
| 0 |
|
| 0 | ثابت قدم | محافل | ||
|
|
| 5 | 0 | 5 |
| 0 | آرامش طلب | مناظره ها | ||
| 30 | 5 | 20 | 32 | 13 |
| 20 |
| جمع | ||
35 از 80 یعنی 44درصد | 0 | 45 از 80 یعنی 56 درصد | 0 |
| سهم طیفی | ||||||
30 از 80 یعنی 37.5 درصد |
| 32از 80 یعنی 40 درصد |
|
| سهم کاندیدا مرحله دومی | ||||||
ج – پیوستار جهت گیریها
جدول 3 پیوستار جهت گیری را نشان میدهد که براساس چهار بخش عدم شرکت ، تصمیم نگرفته ، اصلاح طلب و اصول گرا تنظیم شده است.
جدول 3- پیوستار جهت گیری
سناریوها
براساس طبقه بندی جامعه رای، میتوان سناریوهای نه گانه ترسیم کرد.
نه سناریو محتمل را میتوان به شرح زیر تجسم کرد:
1- عدم انصراف هیچیک از کاندیداها
به نظر نگارنده درصورت عدم انصراف هیچیک از کاندیداها موارد زیرقابل تصور است:
الف - انتخابات دو مرحله ای خواهد شد.
ب- آقایان حسن روحانی و سید ابراهیم رئیسی ساداتی بیشترین آرا را کسب خواهند کرد وبه مرحله دوم خواهند رفت.
ج- در مرحله دوم آقای حسن روحانی با کسب آرا بیشتر برای دومین بار رییس جمهور خواهد شد.
جدول 4- سناریوی اول عدم انصراف هیچیک از کاندیداها
ردیف | آقایان به ترتیب الفبا | دور اول | دور دوم |
|
1 | سید مصطفی آقا میرسلیم | 5> | ---- |
|
2 | اسحاق جهانگیری کوشایی | 15> | ---- |
|
3 | حسن روحانی | 35> | 50< | رییس جمهور |
4 | سید ابراهیم رئیسی ساداتی | 30> | 40> |
|
5 | محمدباقر قالیباف | 5> | ----- |
|
6 | سید مصطفی هاشمی طبا | 5> | ----- |
|
2- انصراف آقای اسحاق جهانگیری کوشایی
به نظر میرسد آقای اسحاق جهانگیری کوشایی مایل خواهد بود با تسلط فن مقصر یابی و ترسیم گذشته ویرانه ،مسیر را برای آقای روحانی هموار تر نماید. درآنصورت میتوان تصور انتخاب آقای حسن روحانی را درمرحله اول بدون مشکل خاص داشت. رای آقای روحانی بیش از 51 درصد مشارکتت کنندگان خواهد بود.
جدول 5- سناریوی دوم انصراف آقای اسحاق جهانگیری کوشایی
ردیف | آقایان به ترتیب الفبا | دور اول | دور دوم |
|
1 | سید مصطفی آقا میرسلیم | 5> | ----- |
|
2 | ----- | ---- | ----- |
|
3 | حسن روحانی | 51> | ----- | رییس جمهور |
4 | سید ابراهیم رئیسی ساداتی | 20> | ----- |
|
5 | محمدباقر قالیباف | 15> | ----- |
|
6 | سید مصطفی هاشمی طبا | 5> | ----- |
|
3- انصراف آقای محمدباقر قالیباف
این سناریو همکاری جناب آقای قالیباف برای برد آقای سید ابراهیم رئیسی ساداتی را ترسیم میکند.شاید با اعلام حمایت آقای قالیباف از آقای سید ابراهیم رئیسی ساداتی امید به رای بخشهای نظامی ، نیروهای شهرداری وجمعیتت راضی از عملکرد شهرداری تهران میباشد. و رای پیروزی بخش روحانی را معاون ایشان تصاحب نماید وایشان را برای مرحله دوم بفرستد.با این حال در مرحله دوم برد آقای روحانی قابل تصور است البته با قدری چالش آرا.
جدول 6- انصراف آقای محمدباقر قالیباف
ردیف | آقایان به ترتیب الفبا | دور اول | دور دوم |
|
1 | سید مصطفی آقا میرسلیم | 5> | ---- |
|
2 | اسحاق جهانگیری کوشایی | 15> | ---- |
|
3 | حسن روحانی | 40> | 50< | رییس جمهور |
4 | سید ابراهیم رئیسی ساداتی | 35> | 40> |
|
5 | محمدباقر قالیباف | ---- | ----- |
|
6 | سید مصطفی هاشمی طبا | 5> | ----- |
|
4-انصراف آقای سید ابراهیم رئیسی ساداتی
شاید روند الحاق اصول گرایان تندرو از جمله جبهه پایداری ، آقای جلیلی و افراد موسوم به پشتیبانان تفکر افراطی اوضاع را نامساعد کند وزمینه را برای خروج آقای رییسی از رقابت انتخاباتی فراهم نماید.
جدول 7- انصرف آقای سید ابراهیم رئیسی ساداتی
ردیف | آقایان به ترتیب الفبا | دور اول | دور دوم |
|
1 | سید مصطفی آقا میرسلیم | 5> | ---- |
|
2 | اسحاق جهانگیری کوشایی | 15> | ---- |
|
3 | حسن روحانی | 35> | 50< | رییس جمهور |
4 | سید ابراهیم رئیسی ساداتی | ----- | ----- |
|
5 | محمدباقر قالیباف | 30> | 40> |
|
6 | سید مصطفی هاشمی طبا | 5> | ----- |
|
5-انصراف آقایان اسحاق جهانگیری کوشایی و سید ابراهیم رئیسی ساداتی
این سناریو برد بی درد سر را برای آقای روحانی رقم میزند. این سناریو تلفیق سناریو دو وپنج میباشد.
جدول 8- انصراف آقایان اسحاق جهانگیری کوشایی و سید ابراهیم رئیسی ساداتی
ردیف | آقایان به ترتیب الفبا | دور اول | دور دوم |
|
1 | سید مصطفی آقا میرسلیم | 5> | ---- |
|
2 | اسحاق جهانگیری کوشایی | ---- | ---- |
|
3 | حسن روحانی | 51< | ----- | رییس جمهور |
4 | سید ابراهیم رئیسی ساداتی | ----- | ----- |
|
5 | محمدباقر قالیباف | 35> | ----- |
|
6 | سید مصطفی هاشمی طبا | 5> | ----- |
|
6-انصراف آقایان اسحاق جهانگیری کوشایی و محمدباقر قالیباف
این سناریو رقابت دو قطبی روحانی وریسی را مهیا خواهد ساخت ولی به نظر نمیرسد آرای برد آقای روحانی تقلیل اثرگذاری داشته باشد.
جدول 9- انصراف آقایان اسحاق جهانگیری کوشایی و سید ابراهیم رئیسی ساداتی
ردیف | آقایان به ترتیب الفبا | دور اول | دور دوم |
|
1 | سید مصطفی آقا میرسلیم | 5> | ----- |
|
2 | اسحاق جهانگیری کوشایی | ---- | ----- |
|
3 | حسن روحانی | 51< | ----- | رییس جمهور |
4 | سید ابراهیم رئیسی ساداتی | 35> | ----- |
|
5 | محمدباقر قالیباف | ---- | ----- |
|
6 | سید مصطفی هاشمی طبا | 5> | ----- |
|
7- انصراف آقایان سید مصطفی آقا میرسلیم ،اسحاق جهانگیری کوشایی ، محمدباقر قالیبافو سید مصطفی هاشمی طبا
این سناریو دو قطبی کامل و میدان رقابت طبیعی کسب وکار است که در نهایت دو رقیب اصلی میماند ودر این اوضاع نیز برد روحانی قابل تصور است.
جدول 10- انصراف آقایان سید مصطفی آقا میرسلیم ،اسحاق جهانگیری کوشایی ، محمدباقر قالیباف و سید مصطفی هاشمی طبا
ردیف | آقایان به ترتیب الفبا | دور اول | دور دوم |
|
1 | سید مصطفی آقا میرسلیم | ----- | ----- |
|
2 | اسحاق جهانگیری کوشایی | ----- | ----- |
|
3 | حسن روحانی | 51< | ----- | رییس جمهور |
4 | سید ابراهیم رئیسی ساداتی | 40> | ----- |
|
5 | محمدباقر قالیباف | ----- | ----- |
|
6 | سید مصطفی هاشمی طبا | ----- | ----- |
|
8-انصراف آقایان سید مصطفی آقا میرسلیم ،اسحاق جهانگیری کوشایی ، سید ابراهیم رئیسی ساداتی و سید مصطفی هاشمی طبا
این سناریو مشابه سناریو هفت است که با این تفاوت دو رقیب پایانی با توجه به اینکه تفاوتهای معنی داری دارند چه از نظر سوابق سیاسی وچه از نظر گره گشایی پیروزی آقای روحانی تسهیل خواهد شد.
جدول 11- انصراف آقایان سید مصطفی آقا میرسلیم ،اسحاق جهانگیری کوشایی ، محمدباقر قالیبافو سید مصطفی هاشمی طبا
ردیف | آقایان به ترتیب الفبا | دور اول | دور دوم |
|
1 | سید مصطفی آقا میرسلیم | ----- | ----- |
|
2 | اسحاق جهانگیری کوشایی | ----- | ----- |
|
3 | حسن روحانی | 51< | ----- | رییس جمهور |
4 | سید ابراهیم رئیسی ساداتی | ----- | ----- |
|
5 | محمدباقر قالیباف | 35> | ----- |
|
6 | سید مصطفی هاشمی طبا | ----- | ----- |
|
9-انصراف آقایان سید مصطفی آقا میرسلیم، محمدباقر قالیباف و سید مصطفی هاشمی طبا
رای پیروزی بخش روحانی را معاون ایشان تصاحب نموده و اردو مقابل را منسجم در برابر روحانی قرار میدهد ومسیر برای مرحله دوم هموار میشود.با این حال در مرحله دوم برد آقای روحانی قابل تصور است. البته تجسم چنین سناریوی را میتوان با احتمال کمتردر نظر گرفت.
جدول 12- انصراف آقایان سید مصطفی آقا میرسلیم، محمدباقر قالیباف و سید مصطفی هاشمی طبا
ردیف | آقایان به ترتیب الفبا | دور اول | دور دوم |
|
1 | سید مصطفی آقا میرسلیم | ----- | ---- |
|
2 | اسحاق جهانگیری کوشایی | 15> | ---- |
|
3 | حسن روحانی | 35> | 50< | رییس جمهور |
4 | سید ابراهیم رئیسی ساداتی | 40> | 40> |
|
5 | محمدباقر قالیباف | ----- | ----- |
|
6 | سید مصطفی هاشمی طبا | ----- | ----- |
|
توجه : انصراف آقای روحانی ونقش آفرینی جهانگیری
اگرچه تصور چنین سناریو چندان عقلایی به نظر نمیرسد شاید در نظر داشتن آن قابل تامل باشد.
باتحلیل سناریوهای مختلف شاید بتوان نتایج زیر را محتمل تر دانست.
1- احتمال برد آقای روحانی در مرحله اول 35 درصد
2- احتمال دو مرحله ای شدن و برد آقای روحانی در مرحله دوم 30 درصد
3- احتمال دو مرحله ای شدن و برد آقای ریسی در مرحله دوم 15 درصد
4- احتمال دو مرحله ای شدن و برد آقای قالیباف در مرحله دوم 15 درصد
سلامبه نظر بنده سناریوی دوم (انصراف آقای جهانگیری) احتمال بالاتری دارد که اتفاق بیفتد. ولی با توجه به اینکه در مناظره اول آقای قالیباف خطاب به آقای جهانگیری فرمودند که هدف از حضور شما طی چند روز آتی و نزدیک انتخابات مشخص خواهد شد (یعنی تلویحا اشاره کردند به کناره گیری آقای جهانگیری به نفع آقای روحانی) و آقای جهانگیری هم بنوعی منکر این موضوع شدند (شاید با توجه به موقعیتی که قرار گرفته بودن در آن لحظه)، احتمال ادامه و حضور آقای جهانگیری در انتخابات را تحکیم میکند.
با تشکر از تحلیل شما استاد بزرگوار.
